Free Cultural Spaces Amsterdam maakt deel uit van het netwerk van ± 275 Vrije Culturele Ruimten verspreid over Europa én een groeiend aantal plaatsen en festivals in de gehele wereld. Jaarlijks organiseren zij een internationaal Futurologisch Symposium geënt op ontmoeting, kennisuitwisseling en het initiëren van internationale activiteiten gericht op het behoud van bestaande en het ontwikkelen van (nieuwe) Vrije Culturele Ruimtes. De laatste 3 futurologische symposia vonden plaats op de ADM met ‘Degentrification’ in 2017, op de Nieuwe Meer, Ruigoord en het Vrijpaleis met “Reframing environtalism” in 2019 en “50 years of past, present and future of Christiania” in 2021 in Kopenhagen.
In het laatste half jaar heeft het team Free Cultural Spaces Amsterdam gewerkt aan het finaliseren van een “Declaration concerning the Universal Value of Free Cultural Spaces”.
Vanaf 2013 hebben velen internationale Free Cultural Spaces op de een of andere manier aan de basis van dit document bijgedragen en nu is er een conceptversie gereedgekomen.
Met het uiteindelijke document willen we de relevantie van Free Cultural Spaces in (inter)nationaal opzicht meer onder de aandacht te brengen en het voortbestaan van de huidige Free Cultural Spaces maar ook de ontwikkeling van nieuwe begunstigen.
In juli hebben wij een versie voorgelegd aan de 125 panden van de Culturele Stelling van Amsterdam (CSA, www.culturelestelling.amsterdam)
De CSA nam al vanaf 2011 deel aan de eerste drie Futurologische Symposia Free Cultural Spaces in Ruigoord. De feedback van deze panden is inmiddels verwerkt en de ge-update versie ligt nu ter lezing en reflectie voor bij de 275 internationale Free Cultural Spaces.
Free Cultural Spaces zijn een onderbelichte stroming, doordat ze over het algemeen meer in de ‘underground’ van de culturele movements ontstaan. Ze zijn herkenbaar aan fundamentele zelfsturing. Mensen van allerlei pluimage ontmoeten elkaar in de FCS. Het zijn bij uitstek de plekken waar het onbekende wordt verkend en waar grenzen worden verlegd. In FCS nemen bewoners en gebruikers de verantwoordelijkheid op zich voor de invulling en interne organisatie van hun leefomgeving. Door hun uitstraling versterken zij het onderlinge verband tussen stad-, land- en buurtbewoners, en door hun gastvrijheid bevorderen zij een pluriforme kosmopolitische gemeenschap. Hiermee brengen ze inspiratie en creatie terug in stedelijke landschappen.
FCS als Ruigoord (NL), Christiania (DK) en Uzupis (LIT) tonen al sinds decennia aan dat de aantrekkingskracht van steden niet alleen is gebaseerd op onze identiteit als eigenaars en consumenten, maar ook op onze identiteit als scheppers. Zo kwam de Dalai Lama tot tweemaal toe op bezoek in Uzupis.
Een scheppende sfeer, groene omgeving en een vrij cultureel klimaat zijn minstens zo belangrijk als economische overwegingen.
De FCS-cultuur staat daarmee haaks op de overal om zich heen grijpende gentrificatie. In plaats van het verwijderen van ongewenste (minderdraagkrachtige) elementen waarmee buurten of stadsdelen tegenwoordig opgewaardeerd worden, staan vrijplaatsen juist voor diversiteit en onderlinge solidariteit. Geen gelijkschakeling van het abnormale, maar verwelkoming van het buitengewone. Plaatsmaken of inschikken voor grootstedelijke ontwikkelingen is daarbij soms onvermijdelijk, maar het is in het belang van alle gemeenschappen om de waarde en de werking van vrijplaatsen te behouden en ruimte te bieden aan de nieuwe ontwikkelingen binnen de internationale behoefte aan vrije ruimte. Zo kunnen de FCS hun fundamentele culturele rechten (mensenrechten, rechten op expressie van iedereen) in dezelfde mate laten genieten als de gevestigde culturele uitingen. Overheden dienen daarom ruimte te bieden en zo een actieve rol te spelen bij het steeds weer mogelijk maken van nieuwe vrijplaatsen
Van 24 t/m 27 november vindt in Amsterdam de Envisioning Free Space Conference (https://envisioningfree.space/) plaats. Deze conferentie wordt georganiseerd door Space Of Urgency (https://spaceofurgency.org/) en vindt normalerwijze jaarlijks in Berlijn plaats. Vanwege allerlei ontwikkelingen in Amsterdam zoals o.a. de Expeditie Vrije Ruimte (https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/vrije-ruimte-amsterdam/) is er nu voor deze stad als manifestatiestad gekozen.
In samenwerking met Envisioning Free Space gaan wij op 27 november de Declaration concerning the Universal Value of Free Cultural Spaces tijdens een live en online conferentie/gathering in het Machinegebouw op het Groene Veld, met zoveel mogelijk vertegenwoordigers uit het internationale netwerk van Free Cultural Spaces, bespreken en akkoord bevinden.
Aansluitend vindt er een Free Space Night plaats met de legendarische Spiral Tribe (https://sp23.org/about/) en andere artiesten.
Na dit evenement bereiden we de aanbieding van de Declaratie concerning the universal Value of Free Cultural Spaces aan de Unesco voor.
Tegelijkertijd werken Ruigoord, CSA en FCS Amsterdam aan het tiende Futurological Symposium Free Cultural Spaces dat in juli 2023 in Ruigoord plaatsvindt, vanwege haar vijftigste verjaardag als culturele vrijplaats. In het kader daarvan willen we het eerste ontwerp van een Declaration concerning the Universal Value of Free Cultural Spaces in het prille voorjaar 2023 aanbieden aan de UNESCO en vervolgens tijdens het symposium in Ruigoord publiceren.
Het hoeft geen betoog dat, als de UNESCO de verklaring erkent, dit van grote invloed is op het bestaansrecht van Vrije Culturele Ruimtes; overal ter wereld.
Team Free Cultural Spaces Amsterdam (Aja Waalwijk, Ernst Du Pon, Patrick van Ginkel, Myra Driessen, Jefta Hoed, Hans Waalwijk, Hay Schoolmeesters)